Beschrijving

De in redelijke staat bewaarde zerk vertoont in de bovenhelft een grote verdiepte rechthoek, die aan de linker-, rechter- en bovenzijde een rand van het zerkoppervlak vrijlaat. In deze rechthoek is het wapen aangebracht. Daaronder bevindt zich de vijfregelige inscriptie in gegraveerde kapitalen, waarbij de letters van de naam extra groot zijn uitgevoerd.

Wapens

Gevierendeeld; I en IV een leeuw; II en III een vogel. Het schild hangend aan een lint uit de helm komend. Helm. Dekkleden. Wrong (?). Helmteken: een uitkomende leeuw.
De wrong bestaat hier vermoedelijk uit drie opgeslagen flappen van het dekkleed.

Bijzonderheden

Hendrik Bernard Martini werd geboren in 1693 en overleed in 1776. Zijn vader Antoni Martini (zie zerk 411 en ook de stamboom aldaar) was predikant in ’s-Hertogenbosch en hoogleraar aan de Illustre School in deze stad. Zijn moeder, Geertruid Buys, was afkomstig uit een aanzienlijk Amsterdams regentengeslacht. Hendrik Bernard Martini bezocht de Latijnse en de Illustre School in ’s-Hertogenbosch en studeerde vanaf 1712 rechten aan de universiteit van Leiden. In die jaren deed hij bijzondere contacten op: als gast van zijn oom Willem Buys, pensionaris van de stad Amsterdam, was hij in de zomer van 1712 in Utrecht bij de vredesbesprekingen ter beëindiging van de Spaanse Successieoorlog. Twee jaar later bracht hij een bezoek van twee maanden aan zijn oom, die op dat moment als ambassadeur van de Staten-Generaal aan het Franse hof verbleef. Na het afsluiten van zijn studie met een promotie op het proefschrift De Mandato maakte Hendrik Bernard Martini een Grand Tour van vijftien maanden door Frankrijk, het Middellandse-Zeegebied, Zwitserland en Duitsland. Aansluitend daarop werkte hij gedurende een jaar als advocaat aan het Hof van Holland. Vervolgens vestigde hij zich definitief in ’s-Hertogenbosch, waar hij in 1718 voor het eerst plaatsnam in de Bossche schepenbank. In totaal zou hij twaalf schepenjaren vervullen, waarvan vier als president-schepen. Daarnaast vervulde hij diverse stedelijke functies als stadsrentmeester, postmeester en secretaris van de trouwkamer. Ook was hij commandant van de schutterij van de Oude Voetboog en vanaf 1762 kolonel voor het leven van de vier burgervendels van de stad. Als ‘oudste raad’, dat wil zeggen als langst functionerende van de Bossche regenten, genoot hij vanaf 1757 bijzonder aanzien binnen de Bossche samenleving. Hendrik Bernard Martini was tevens lid van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap. Al in zijn studententijd had hij een aanstelling verworven als kanunnik in het geseculariseerde kapittel van Sint-Pieter in Boxtel.
In 1724 was Hendrik Bernard Martini in het huwelijk getreden met Anna Maria Emilia van Schagen. Uit dit huwelijk werden zes kinderen geboren, vier dochters en twee zonen, onder wie Antoni Martini, die als pensionaris van ’s-Hertogenbosch eveneens een prominente positie in het stedelijk bestuur zou innemen. Kort nadat Hendrik Bernard Martini tot schepen was benoemd, had zijn vader Antoni Martini voor hem het buitenhuis Zwijnsbergen onder Helvoirt gekocht, maar onmiddellijk na het overlijden van zijn vader in 1730 verkocht hij dit, evenals het huis in de stad dat zijn vader voor hem had gekocht aan de Sint-Jorisstraat. Hij vestigde zich toen in het ouderlijk huis aan de Choorstraat, in 1702 omschreven als ‘een schoon, nieuw getimmerd en welgelegen huis’, dat zijn vader al in 1716 aan hem had afgestaan ‘in mindering van zijn filiale portie’. Tot aan zijn dood zou hij hier blijven wonen. Deze overkwam hem in 1776 na ‘eene heete koortse van weinige dagen’. ^1.
In de nabijheid van de grafzerk hingen vroeger de kolossale rouwborden van Hendrik Bernard Martini en zijn echtgenote Anna Maria van Schagen, die bij de begrafenis voor de rouwstoet waren uitgedragen, tegen de wand van de kapel, opgehangen met kettingen en ijzeren staven. Toen dergelijke borden in 1795 op last van de Franse autoriteiten uit de kerk werden verwijderd, zijn die van Martini en zijn echtgenote door een van zijn nazaten op het huis Ouwerkerk in Vught ondergebracht. Thans maken zij deel uit van de collectie van het Noordbrabants Museum. ^2.

Geschiedenis

(Oud 407/?; Nieuw 140; Martini 211; Smits 54) ^*
In 1707 en 1724 stond dit graf te boek als kerkgraf. Maar op 4 augustus 1738, na te zijn omgevormd tot een kelder, werd het verkocht aan Henrick Bernard Martini, regerende Schepen deser stadt. Het is onduidelijk of de grote steen op het graf bij de koop was inbegrepen en dus ook voorheen daar al lag, of dat Martini een nieuwe zerk kocht. In ieder geval kocht hij behalve deze deksteen ook een kleinere steen die als ingangssteen voor de kelder zou gaan fungeren. In Hs Martini wordt deze steen ook genoemd. Hij mat 4 x 3 voet en had de inscriptie ‘Ingang van den grafkelder van den Heere en Mr H.B. Martini’. In 1752-1755 worden Hendrik Bernard Martini, Oud President, en zijn nazaten als eigenaren van de kelder genoemd. Nadat Martini in 1776 was overleden kwam de kelder, zo blijkt uit de legger van 1779, op naam te staan van zijn weduwe Anna Maria Emilia van Schagen, en hun nazaten. De legger van 1804-1805 vermeldt de overboeking op naam van Eva Maria Adriana Buijs en haar nazaten. Zij was de weduwe van Antonius Martini, zoon van Hendrik Bernard Martini en Anna Maria Emilia van Schagen.
In 1821 lag de zerk van Hendrik Bernard Martini nog op dezelfde plek als in 1738, namelijk in de noordelijke kooromgang, in de derde straalkapel vanaf het transept. Het is het voormalige Kraankinderenkoor, thans Sint-Josephkapel. Ten laatste in 1912 werd de zerk naar de huidige locatie verplaatst. De lotgevallen van de kleinere ingangssteen zijn onbekend.

Personen