Beschrijving

De zerk is redelijk goed bewaard gebleven. Linksonder is een gedeelte van circa zes centimeter van de rand verdwenen en het wapen bovenin is grotendeels weggekapt.
De zerk heeft een brede rand. Hierbinnen is in het midden een grote rechthoekige cartouche met verdiept veld aangebracht, dat is omgeven door fraai bandwerk in reliëf. Dit bandwerk wordt aan de bovenzijde in het midden onderbroken door een wapenschild en aan de onderzijde links en rechts door twee andere wapenschilden. Het wapenschild aan de bovenzijde heeft bovenaan een oog. De twee schilden onderaan zijn met een lint opgehangen aan de lijst van de cartouche. Bovenaan zien we verder in het midden twee gekruiste doodsbeenderen en ernaast aan beide zijden een doodshoofd en een zandloper. De stijl van het bandwerk wijst naar de zestiende of begin zeventiende eeuw. De nu aanwezige inscriptie blijkt te zijn aangebracht op de plaats waar vroeger een drietal wapenschilden was aangebracht met een oudere inscriptie (zie hierna).

Wapens

Drie wapens: 1 Een beurtelings gekanteelde dwarsbalk, vergezeld van drie molenijzers, boven twee en beneden een; 2 Gedeeld; I drie gebladerde takken (?; vgl. dit teken met dat op zerk 55); II een leeuw; 3 Een beurtelings gekanteelde dwarsbalk, vergezeld van drie half naar rechts gewende ossenkoppen, boven twee en beneden een.
Hs 1709, 40.1 geeft nog het oudere, weggehakte wapen van het echtpaar Heeren-Gast groot in het midden: Gedeeld; I drie gebladerde takken; II een leeuw; met het bijschrift Heeren. Links daarvan was hetzelfde wapen aangebracht in een kleinere vorm met eenzelfde bijschrift, en rechts van het grote wapen nog een wapenschild: Een beurtelings gekanteelde dwarsbalk, vergezeld van drie half naar rechts gewende ossenkoppen, boven twee en beneden een; voorzien van het bijschrift Gast. De aanwezige inscriptie luidde: ‘Begraeffenisse Hendrick Heeren, Raet en Heijligenmeester deser stad, sterft den 20 Februarij 1599, en Wilhelmina Gast, sijn Huijsvrouw, sterft den 3 Januarij 1594. Bid voor de zielen.
Vast staat dat het oorspronkelijke centrale wapen dat van Hendrick Heeren was, waardoor het daarvan afwijkende dat van zijn vrouw, Wilhelmina Gast, zou moeten zijn, ook al wijkt dit af van het gangbare wapen Gast. Niet uit te sluiten valt dat de wapens die van de ouders van Hendrick Heeren zijn. ^1.

Bijzonderheden

De zerk kwam begin achttiende eeuw door middel van ruil met de kerkfabriek in handen van een zekere heer Gast, wellicht omdat de naam ‘Gast’ op de zerk stond. De oorspronkelijke inscriptie in het middengedeelte en het wapenschild aan de bovenzijde werden vervolgens weggekapt en vervangen door nieuwe tekst en een nieuw wapen.
Oorspronkelijk was dit namelijk de zerk van Henrick, zoon van Goessen Heeren en Aleyt Dircx van den Hoevel en zijn vrouw. Henrick (1527/9-1599) had in Leuven gestudeerd. In 1557/8 was hij deken van Oude Schuts, in 1561 blokmeester van de Kerkstraat. In 1571 en 1582 was hij schepen en van 1580 tot 1595 meester van de Heilige Geest. Hij was getrouwd met Willemken († 1594), dochter van Henrick Willems Gast en Dorfa die Wael alias Jonckers. Het echtpaar liet geen kinderen na, hun nalatenschap werd verdeeld onder de zusters van Willemken. De zerk bleef na de dood van Henrick ruim een eeuw onveranderd. ^2.
De familie Gast die in de zeventiende en achttiende eeuw in Den Bosch woonde stamt af van een Jasper Willems Gast, een broer van Willemkens vader. Diens kleinzoon Jasper Jans Gast (1580-1652) en zijn vrouw Heilwich Pottey († 1651), drie van hun kinderen en hun achterkleinzoon Jasper Gerit Reyners Gast (1666-1704) werden in de Kruiskerk begraven. ^3.
De heer Gast die de oude zerk van Henrick Heeren in bezit kreeg is zeer waarschijnlijk ook een Jasper Gast geweest. Deze Jasper was in 1676 geboren uit het eerste huwelijk van Jan Gast met Catharina Tibosch. Zijn vader was een zoon uit het tweede huwelijk van Reyner Gast, zoon van de hiervoor genoemden Jasper Jans Gast en Heilwich Pottey, met Maria Lombaerts. Van beroep was deze Jasper koopman in wijn en brandewijn. Hij was driemaal getrouwd en had minstens twaalf kinderen. Jasper werd op 6 november 1749 in de Sint-Janskerk begraven. Na hem kregen zijn laatste vrouw Anna Christina Deckers en een aantal van hun kinderen het graf in bezit (zie hierna). Merkwaardig blijft het jaartal 1723 op de grafsteen. Waarschijnlijk heeft Jasper de zerk in dat jaar verworven en heeft hij toen ook de oorspronkelijke inscriptie laten verwijderen en de nieuwe tekst laten toevoegen. ^4.

Geschiedenis

(Oud 415; Nieuw 143; Martini 209; Smits 222) ^*
Het graf stond in 1707 te boek als kerkgraf. Uit de leggers blijkt dat Mons^r Gast ten laatste in 1724 zijn eigen graf (Oud 262B) ruilde voor het hier behandelde graf. De oorspronkelijke inscriptie op de nieuw verworven zerk liet hij zoals gezegd verwijderen en vervangen door de huidige inscriptie. Op 3 juni 1752 kwam het graf van de in 1749 overleden Jasper Gast op naam van zijn weduwe, Anna Christina Dekkers, en hun zoon Petrus en daarnaast van Maria Catharina Sobers, weduwe van Johannes Arnoldus Gast – zoon van Jasper Gast – en hun vier kinderen Wouter, Theodorus, Gerardus en Johannes. Op 22 mei 1779 stond het enkel nog geregistreerd op naam van Wouter, Theodorus en Johannes. De legger van 1804-1805 vermeldt tot slot de overboeking op naam van de genoemde Wouter en Johannes, en de weduwe van Theodorus Gast, Johanna Maria de Mele.
Martini situeerde de zerk in de noordelijke kooromgang, in de travee tegenover de derde straalkapel vanaf het westen, enkele meters ten westen van de pijler die de derde en vierde straalkapel scheidt, de plek waar hij in 1707 al lag. Tussen 1821 en 1912 werd hij verplaatst naar zijn huidige locatie.

Personen

Stamboom