Beschrijving

Hoewel het oppervlak enigszins glad is geworden, is het geheel nog goed te lezen.
De hoofdvoorstelling is een staande engel in een nis die bestaat uit kandelaberachtige zuilen met postamenten, onderstukken, gecanneleerde schachten, Korinthische kapitelen en abaci met daarop een uit stenen gemetselde boog. Voor de boog zijn twee linten aangebracht die uit de bovenhoeken komen en aan de onderzijde uitlopen in een tweetal bladeren. Hieronder zijn nog acanthusbladeren te zien, die ontspruiten uit een engelenkopje tussen vleugels midden-boven. De engel is gekleed is een ondergewaad met ceintuur en een bovengewaad dat wordt vastgehouden door een sluiting op de borst. Hij draagt op heuphoogte twee schilden aan linten, in beide handen een. De engel is blootshoofds en blootsvoets. De tekstband hieromheen is aangebracht tussen vierpassen met daarin de evangelistensymbolen.
De aangebrachte inscripties zijn enigszins verwarrend. De oorspronkelijke inscriptie in de tekstband tussen de vierpassen is geheel weggekapt of weggesleten en slechts voor de helft – boven en rechts – door een latere vervangen. De uitbreiding van de eerste inscriptie aan de buitenzijde boven, rechts en onder is bewaard gebleven. De inscriptie in de tweede cartouche is, gezien de datum, de tweede; deze zet zich voort aan de buitenkant links. De derde inscriptie begint onder de engel en loopt door in de tekstband onder en links. Op de derde regel onder de engel is dan nog eens een vierde, gedeeltelijke, inscriptie aangebracht. Niet alleen de vele inscripties maken van deze zerk een intrigerend object, ook de oude hoofdvoorstelling is opvallend fraai te noemen.

Wapens

Hs Martini nr. 347 vermeldt dat de wapenvoorstellingen op de twee schilden toen nog nauwelijks zichtbaar waren. De tekenaar zegt ervan: ‘op het regter ziet men enpointe eene besan [penning] en op het linker de onderhelft met twee fasces [dwarsbalken]’. De tekening uit circa 1900 geeft een alliantiewapen (2 schilden), waarvan in het schild van de man slechts enkele sporen van een rond kenteken in de benedenhelft en in het schild van de vrouw enkele lijnen – die van een meerlingsbalk afkomstig zouden kunnen zijn – in de benedenhelft resteren. Hs 1709, 49.1 kent de wapenvoorstellingen nog wel: 1 drie gesteelde meerbladeren [van Hedel]; 2 drie drielingsbalken en een gedeeld schildhoofd: I drie molenijzers (2,1); II leeg [Van den Bossche].

Bijzonderheden

Zeger van Hedel is een de zoon van Jan Goyaerts van Hedel en Iken van Brede. Zijn vader was in 1481, 1495 en 1514 schepen van ’s-Hertogenbosch en in de periode 1494-1501 gasthuismeester. Zeger, woonachtig in ‘De Roos’ aan de Hooge Steenweg, was zoutkoper van beroep. Daarnaast vervulde hij een aantal bestuurlijke functies in dienst van de stad: in 1511 was hij rentmeester, in 1522 schepen. Hij overleed in oktober 1529. Zijn medebroeders van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap, waarvan Zeger in 1522 gezworen broeder was geworden, hielden op 19 februari 1530 een requiemdienst voor hem. Zeger van Hedel huwde in 1503 Aleyt, dochter van de Bossche schepen Willem van den Bosch en zijn vrouw Elsbena Bolcx. Aleyt maakte op 9 december 1557 haar testament. Een van de kinderen van Zeger en Aleyt, Lazarus van Hedel, was in 1519 of 1520 geboren. Wat hij voor de kost deed is niet bekend, hij was in ieder geval welgesteld: in de zettingslijsten van het midden van de zestiende eeuw behoort hij tot de 2% hoogst aangeslagenen. De Bossche schout, die jaarlijks een lijst naar Brussel stuurde met voor het schepenambt verkiesbare jonghe persoonen, achtte Lazarus geschikt voor een positie in de schepenbank: in 1552 en 1561 staat Lazarus op de lijst. Hij is echter nooit tot het schepenambt geroepen. Lazarus was getrouwd met Cecilia, een dochter van Cornelis Jans Kievits uit een van zijn huwelijken (met Cecilia Wouter Wytmans of met Barbara Gielis Claes). Een dochter van Lazarus en Cecilia, Barbara, was getrouwd met de Bossche schepen Lambert Dirck Remmens. Hun dochter Elisabeth Remmens, vermeld op de zerk, was op 15 januari 1574 in de Sint-Jan gedoopt en werd bij haar ouders begraven. Zij was getrouwd met Aert Everts van Orten. Elisabeth had een natuurlijke dochter, Maria Jorissen van Hasselt, eveneens vermeld op de zerk. Maria woonde als geestelijke dochter in ’s-Hertogenbosch, liet daar op 20 oktober 1685 haar laatste testament opmaken (de hierna genoemde Maria de Gruyter was een van haar erfgenamen) en werd bij haar moeder begraven. Op deze grafsteen staan ook Pieter van den Endepoel en zijn vrouw Maria de Gruyter vermeld. Er bestaat een familieband met de voorgaande personen. De broer van Cecilia Kievits, Gielis, had een dochter Johanna, die uit haar huwelijk met Jeronimus van Kelst moeder was van Elisabeth van Kelst, die op haar beurt bij Adriaen Daniels de Gruyter weer moeder was van Maria de Gruyter. Na een eerste huwelijk met Lenaert Pylmans trouwde Maria met de Bossche wijnkoper Pieter van den Endepoel. Na haar dood hertrouwde Pieter met Maria Anna Bosch. Of deze laatste verwant is met de eveneens op de grafsteen vermelde Petrus Bosch is onbekend. ^1.

Geschiedenis

(Oud 89B; Nieuw 531; Martini 347; Smits 5) ^*
In de oudste legger staat het graf op naam van Bosch. In de legger van 1724 wordt de eigenaar aangeduid als Peter Bosch. Op 15 mei 1752 kwam het graf op naam van zijn weduwe, Anna Bakkers, en hun kinderen. Een van deze, Cornelia Maria Bosch, echtgenote van Francis Gast, wordt bij naam genoemd. Ook hun beider nazaten worden in deze legger als eigenaars genoemd. In de navolgende twee leggers ontbreken gegevens over het eigendom van de zerk.
In 1821 lag de zerk in de zuidelijke binnenzijbeuk van het schip, in de tweede travee vanaf het westen. De locatieaanduidingen in de leggers komen daarmee overeen. Tussen 1821 en 1912 werd de zerk verplaatst naar zijn huidige plek, een vijftal meters naar het zuidwesten.

Personen

Stamboom